کافئین، دارویی با خطرات پنهان
کافئین ماده ای با استفاده گسترده است. طبق مطالعاتی که در دانشکده پزشکی دانشگاه جان هاپکینز انجام شده، 80 تا 90 درصد کودکان و بزرگسالان به طور مرتب کافئین مصرف می کنند. در ایران هم طبق آماری که در سال 1394 منتشر شده است مصرف سالانه قهوه در ایران حدود هزار تن بوده است و هر ایرانی به طور سرانه بین ۸۰ تا ۱۰۰ گرم قهوه مصرف می‌کند.
کافئین چگونه بر بدن انسان تأثیر می گذارد؟
درک کردن نحوه تأثیرگذاری کافئین بر بدن، نیاز به دانش اولیه از شیمی آن دارد. چون کافئین یک محرک قدرتمند است، هم در سیستم عصبی مرکزی و هم قلب اثرگذار است و می‌تواند فشار خون را بالا ببرد. کافئین در مغز، متابولیسم انرژی را افزایش می دهد ولی درکنار آن باعث کاهش جریان خون در اندام های بدن می شود.
بیشتر مردم اطلاع دارند که کافئین مغز را بیدار و هوشیار نگه می دارد، به همین دلیل است که قهوه و چای به نوشیدنی های پرطرفدار صبحگاهی تبدیل شده اند. اکنون نحوه عملکرد آن را توضیح می دهیم: اثر انگیزشی کافئین به دلیل این است که، گیرنده های آدنوزین مغز را مسدود می کند. آدنوزین نقشی کلیدی در تنظیم جریان خون به اندام های مختلف مانند مغز دارد. وقتی گیرنده های آندروزین مسدود می شوند بدن احساس خواب آلودگی کمتری می کند.
مشکلات بالقوه کافئین
مصرف کافئین را می‌توان به ایجاد اختلالات خواب، مشکلات اضطراب و وابستگی و اعتیاد ربط داد. تعیین میزان اعتیاد به کافئین دشوار است، و معمولاً براساس علائمی که بعد از ترک مصرف کافئین بروز می کند اندازه گیری می شود. این علائم یک یا دو روز بعد از قطع مصرف شروع می شوند و عموماً شامل سردرد، حالت تهوع و خواب آلودگی است.
بر طبق مطالعاتی که در دانشگاه جان هاپکینز صورت گرفته است، کافئین باعث ایجاد شرایط مرگ آوری مثل بیماری های قلبی یا سرطان نمی شود، امّا باعث ایجاد اختلال در خواب و اضطراب می گردد. برخی تحقیقات روی زنان باردار نشان می دهد که سوء مصرف کافئین باعث کاهش رشد جنین و وزن نوزاد می شود. در نتیجه، پزشکان همیشه به زنان باردار یا کسانی که قصد حاملگی دارند، توصیه می کند مصرف کافئین را کنار بگذارند یا آن را کم کنند.
منابع کافئین
اکثر مردم می‌دانند که قهوه و بیشتر نوشیدنی‌های گازدار حاوی کافئین هستند، امّا ممکن است متوجه نشده باشند که ۷۰ درصد تمام نوشیدنی‌های غیر الکی، از جمله آبجو، لیمو ترش و لیموناد پرتقالی نیز حاوی کافئین هستند.
در کنار قهوه، چای و نوشیدنی های گازدار، برخی غذاها و نوشیدنی ها مثل شیر شکلات حاوی مقادیر نسبتاً کمی کافئین هستند. یک عدد شکلات تلخ تقریباً حاوی 31 میلی گرم کافئین است.کافئین در برخی داروها هم یافت می شود. داروهای آزاد مثل NoDoz یا ویوارین حاوی کافئین هستند، همینطور مسکن هایی مثل اکسدرین، میدول و آسپرین، 64-130 میلی گرم کافئین دارند.
CNN لیستی از نوشیدنی های کافئین دار و میزان حدودی کافئین در آن ها منتشر کرده است. در زیر تعدادی از آن ها ذکر شده است.
• قهوه دم شده ساده، 8 اونس، 135 میلی گرم کافئین
• قهوه استار باکس بزرگ، ۱۶ اونس، 259 میلی گرم کافئین
• چای سیاه، ۸ oz. ۴۰ - ۷۰ میلی گرم کافئین
• چای سبز، ۸ اونس، ۲۵ تا ۴۰ میلی گرم کافئین
• کوکاکولا، ۱۲ اونس ، 34 میلی گرم کافئین
• ویسکی اسکاتلندی، ۱۲ اونس، 55 میلی گرم کافئین
• رد بول، 5/8 اونس ، 80 میلی گرم کافئین
