برای ارائه ی راهکارهایی برای دانش آموزان بیش فعال، پس از تشخیص صحیح باید با حفظ احترام و عزت نفس آن دانش آموز، صبر و حوصله به خرج دهیم و با حفظ آرامش در کلاس درس و تدریسی پویا و فعال، او را به سمت درس جذب کنیم و تا جای که امکان دارد تمرکزش را بیش تر کنیم.

راهکارهایی برای برخورد با دانش آموزان بیش فعال

مشکل آفرین نشویم

قبل از پرداختن به برشمردن راهکارهایی برای برخورد با دانش آموزان بیش فعال خیلی خوب است که اندکی اطلاعات در رابطه با این گونه دانش آموزان داشته باشیم و آن اطلاعات را برای خودمان مرور کنیم تا در گزینش این گونه دانش آموزان از بین دانش آموزان دیگر خود دچار اشتباه نشویم؛ چراکه به همان میزان که عملی کردن یک راهکار برای حل مشکلی در زندگی یک دانش آموز می تواند مشکل گشای زندگی او و خانواده اش باشد، به همان مقدار و یا شاید خیلی بیش تر از آن، عملی کردن یک راهکار برای یک دانش آموزی که اصلا هیچ مشکلی ندارد و یا آن مشکل خاصی که ما فکر می کنیم درست  تشخیص داده ایم را دارا نیست، بسیار دردسرساز و مسبب یک و یا چندین مشکل بدتر از آنچه که ما تصور می کردیم خواهد شد و در نهایت زندگی آن دانش آموز خاص و آینده اش را نابود خواهیم کرد. آن هم فقط به دلیل این که بدون دقت و بررسی لازم اقدام به عملی کردن راهکارهایی که به ذهن مان رسیده است کرده ایم.

انگ زدن ممنوع

پس به هیچ عنوان نباید قبل از مطمئن شدن از این که دانش آموزی بیش فعال است یا نه، در رابطه با او کاری را انجام بدهیم. بماند که اگر کاملا هم مشخص شد که دانش آموزی بیش فعال است هرگز نباید کاری کنیم که این ضعف رفتاری که با واژه ی بیش فعالی تعریف می شود بر روی او مثل نام و نام خانوادگی اش بماند و برای خود دانش آموز بیش فعال نیز این گونه جا بیفتد که او در کنار تمام خصلت ها و مشخصاتی که دارا می باشد با این کلمه ی بیش فعالی نیز تعریف می شود. اگر چنین کنیم ظلم بزرگی را در حق او مرتکب شده ایم و بهتر است بیهوده راهکارهای مختلف را در مورد او و برای بهبود وضعیت او به کار نبندیم؛ چراکه به قول شاعر بزرگ سعدی علیه الرحمه:

«خانه از پای بند ویران است ... خواجه در بند نقش ایوان است»

به دلیل این که اگر چنین کنیم رفتار خود ما نیاز به اصلاح دارد، اول باید رفتار معیوب خودمان را درست کنیم و بعد به فکر رفع مشکل دیگران باشیم.

با تمام این نکته ها پس بهتر است همیشه به خودمان یادآوری کنیم که تا وقتی که تشخیص درستی نداریم هرگز حق ارائه ی راهکار و به کار بستن آن راهکارها را نداریم، تا اشتباهی مرتکب نشویم و زندگی یک دانش آموز را با انتخاب اشتباه خود نابود نکنیم.

 دانش آموز بیش فعال دارای چه خصوصیاتی است؟

دانش آموزان بیش فعال دارای یک اختلال رفتاری هستند که این اختلال باعث می شود این دانش آموزان در کلاس درس تمرکز لازم را نداشته باشند، دارای دقت کم و نامناسب بر روی درس های خود در کلاس درس هستند، به همین دلایلی که ذکر شد دانش آموزان بیش فعال در درس ها کند پیش می روند و کند عمل می کنند؛ در عوض یک دانش آموز بیش فعال همان طور که از نامش مشخص است فعالیت بدنی غیر معمول و بسیار بالایی را دارا می باشد و مثلا ممکن است اصلا نتواند در کلاس درس بنشیند و مدام حرکت های ناگهانی داشته باشد و از جای خود بلند شده، حرکت کند.

البته این علائم علامت هایی عمومی برای بیش فعالی است و اگر بخواهیم ریزتر آن ها را عنوان کنیم باید ریز به ریز کارها و فعالیت های آن ها راتجزیه و تحلیل کنیم، و البته با توجه به این نکته که هر فرد با فردی دیگر نیز دارای شرایطی متفاوت می تواند باشد.

در هر حال تشخیص بیش فعال بودن یک دانش آموز حتما باید زیر نظر یک متخصص انجام شود و ما به هیچ عنوان نمی توانیم در این مورد نظر بدهیم و خود را دارای صلاحیت تشخیص دادن بدانیم.

اشتباهی فراگیر

خانه و خانواده

در بعضی مواقع عده ای از والدین فزرند خود را بیش فعال تصور می کنند، چرا؟ چون فرزندشان به اندازه ی پدر و مادر خودش نمی خوابد، به اندازه ی آن ها تمایلی به نشستن ندارد، چندین برابر بیش تر از آن ها فعالیت و به اصطلاح  ورجه و وورجه می کند، بالا و پایین می رود، پی در پی بازی می کند ولی مثل پدر و مادر خود خسته نمی شود.

با خود صادق باشیم

متأسفانه از این دست پدر و مادرها کم هم نیستند. این نوع پدر و مادرها از آن نوع بزرگسالانی می باشند که کودکی خود را کاملا از یاد برده، تصور می کنند که فرزندشان با این توانایی و انرژی مخصوص به سن خود باید مثل آن ها که در سنین بزرگسالی هستند رفتار کند. به اندازه ی آن ها بنشیند و البته بتواند مدت زمان زیادی یک جا بنشیند، مثل آن ها و به قدری که آن ها می خوابند بخوابد، و اصلا هم بالا و پایین نپرد و تحرک نداشته باشد. بماند که گاهی برخی از پدر و مادرها انقدر کند و بی حوصله هستند که هر بچه ای در نظر آن ها بیش فعال به نظر می رسد.

معلم ها و اولیای مدرسه

در مورد معلم ها و اولیای مدرسه هم همین اشتباه به شکلی دیگر وجود دارد؛ مثلا گاهی بعضی از معلم ها و اولیای مدرسه اگر دانش آموزی هر زنگ تفریح بازی کند، سر کلاس درس پر از انرژی باشد و آرام نگیرد، زمان رفتن به خانه هم باز پر از انرژی بالا و پایین بپرد و از مدرسه خارج شود، سریع آن دانش آموز را دانش آموز بیش فعال قلمداد می کنند و به اشتباه به دنبال راهکارهای مختلف برای آرام کردن او می گردند.

با خود صادق باشیم

خوب است کمی فکر کنیم و ببینیم که گاهی شاید کلاس درس ما انقدر فاقد فعالیت های لازم و مناسب است، انقدر کلاس درس بی حالی را به وجود آورده ایم، هیچ خلاقیتی که دانش آموزان را جذب کند در تدریس مان وجود ندارد، یا خودمان به قدری بی حال و بدون انرژی درس می دهیم که تمامی این عوامل دست به دست هم می دهند تا دانش آموزان کلاس مان مدام در کلاس درس بجنبند و راحت نباشند. پس گاهی به جای تجزیه و تحلیل رفتار دانش آموزان بهتر است نحوه ی تدریس خودمان را عادلانه تجزیه و تحلیل کنیم تا به دلیل اشتباه خود، دانش آموزی را دانش آموز بیش فعال ننامیم.

راهکارهای برخورد با دانش آموزان بیش فعال چیست؟

1- صبور باشید

به هیچ عنوان صبر خود را در مقابل رفتارهای دانش آموز بیش فعال از دست نداده، همیشه با وجود کارهای مختلفی که در کلاس درس شما انجام می دهد، با صبر و حوصله با او برخورد کنید.

2- برخورد با احترام

همواره برخوردی احترام آمیز با دانش آموز بیش فعال و دیگر دانش آموزان داشته باشید، چراکه هر انسانی وقتی احترام ببیند ناخودآگاه محترمانه برخورد می کند.

3- حفظ آرامش

همانطور که حفظ آرامش خودتان بسیار اهمیت دارد، حفظ آرامش کلاس هم در کنترل دانش آموز بیش فعال بسیار اثرگذار است. گاهی آن قدر که دانش آموزان دیگر که متأسفانه تربیت صحیح خانوادگی ندارند نظم کلاس را به هم می ریزند دانش آموزان بیش فعال نقشی در این بی نظمی ندارند و البته بیش تر از دیگران هم از این کلاس بی نظم آسیب می بینند.

4-توجه به محل نشستن دانش آموز بیش فعال

بهتر است محل نشستن دانش آموز بیش فعال کنار پنجره، در ورودی، کنار یک دانش آموز پر جنب و جوش و یا هر جایی که بتواند به هر دلیلی تمرکز او را از بین ببرد و حواسش را پرت کند، نباشد.

نکته ی مهم

معلم ها چه دارای دانش آموز بیش فعال باشند و چه دارای چنین دانش آموزانی در کلاس درس خود نباشند، باید همیشه حواسشان به پوشش و وسایل زینتی ای که استفاده می کنند باشد؛ چراکه هر زرق و برق اضافی در ظاهرشان می تواند حواس همه ی دانش آموزان را پرت کند و تمرکز آن ها را بگیرد.

تزئینات و پوسترهایی که به دیوار کلاس نصب می شوند هم باید حساب شده و مناسب انتخاب شوند تا تمرکز دانش آموزان را از بین نبرند.

5- روش های تدریس متفاوت

به دلیل این که دانش آموزان بیش فعال بیش تر مایل به انجام کارهای عملی هستند، بهتر است معلمین مدام از شیوه ی تدریس سخنرانی برای تدریس استفاده نکنند و روش های دیگر تدریس را هم به کار ببرند، و بچه ها را بخصوص با انجام کارهای عملی درگیر تدریس خود کنند.

6- نکته های جدید و جدیدتر

بهتر است روی یک درس با ماندن و تکرار کردن به یک شکل جلو نرویم بلکه نکات مختلف را از منظری جدید برای تدریس استفاده کنیم تا تدریس برای تمام بچه ها بخصوص دانش آموزان بیش فعال لحظه به لحظه جدید و جذاب باشد.

7- کار گروهی

برای دانش آموزان کار گروهی در نظر بگیریم تا دانش آموز بیش فعال هم در کنار سایر دانش آموزان در کار گروهی سهیم باشد و کارهایش را در گروه انجام بدهد.

8- تکلیف های کوچک

اگر تکلیفی که به دانش آموزان داده ایم یک تکلیف طولانی است، این تکلیف را برای او به چند تکلیف کوتاه تر تقسیم کنیم.  مثلا اگر قرار است از روی یک متن بلند بنویسد، آن متن را به چند قسمت کوچک تر تقسیم کنیم و از او بخواهیم که بعد از انجام هرقسمت، آن را به ما نشان بدهد، یا با والدین در این باره برنامه ریزی کنیم.

9- مزاحم او نشویم

هنگامی که در حال انجام کاری می باشد مثلا در حال حل کردن مسأله، به هیچ عنوان تمرکزش را با صحبت کردن با او بر هم نزنیم.

نکته ی مهم

در مواجهه با دانش آموزان بیش فعال، او را یک دانش آموز مانند تمام دانش آموزان دیگر خود بدانیم که فقط دارای خصوصیاتی متفاوت می باشد، و ما به عنوان یک معلم همیشه باید در حال کشف خصوصیات متفاوت تک تک دانش آموزان مان باشیم و نحوه ی برخورد صحیح با تک تک آن ها را پیدا کرده، در مقابل شان به کار ببریم.

همواره فعال و پویا باشید

نویسنده : محبوبه عباسی

---

پیشنهادهای جدیدتر :

راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی

راهکارهایی برای دانش آموزان کند نویس

راهکارهایی برای دانش آموزان دیرآموز

---